Aan de buitenkant oogt het als een gewoon woonhuis in het centrum van Den Bosch. Eenmaal binnen weet je beter. Hoewel de sfeer huiselijk is en de aandacht liefdevol, lopen hier de emoties vaak hoog op. Als directeur en abortusarts van het Vrouwen Medisch Centrum heeft Sandra Kroeze niet de meest eenvoudige carrière gekozen. Het was dan ook nooit haar droom een abortuskliniek op te zetten, maar het leven besloot anders. “Als iemand me dit dertig jaar geleden had voorspeld, had ik hem of haar voor gek verklaard.”
In Nederland eindigt één op de vijf zwangerschappen in een abortus. Dat cijfer stijgt. En – waarschijnlijk tegen alle verwachtingen in – zijn de meeste vrouwen dertigplus en reeds moeder. Sandra geeft aan dat abortussen vaak worden gedaan, omdat vrouwen al een voltooid gezin hebben of om sociaaleconomische redenen. Het leven is duur, voor sommigen te duur, ook om anticonceptie te kunnen betalen, weet ze uit ervaringen in de kliniek. “Het meest schrijnende is dat het aan de orde van de dag is en er desondanks zo’n taboe op rust. Vrouwen voelen zich vaak ontzettend alleen in deze situatie. Dat moet veranderen.”
Het avontuur tegemoet
Haar kliniek is ontstaan uit missiewerk. Uit noodzaak. Begin jaren negentig studeert Sandra Geneeskunde aan VU Amsterdam en doet haar opleiding Gynaecologie in het Elkerliek Ziekenhuis Helmond. Hier begeleidt ze ruim drieduizend bevallingen. Ze verlangt naar de begeerde plek als gynaecoloog, maar na drie dagen in de operatiekamer vraagt ze zich af of dit haar werkelijk gelukkig zal maken. “Toeval bestaat niet. Want, out of the blue, werd ik benaderd door de farmaceutische multinational Organon met de vraag of ik medisch directeur gynaecologie wilde worden van acht landen in Zuid-Amerika. Ik was nog single, dus ben dit avontuur met open armen aangegaan. Het bedrijf richtte zich op drie specialismen: anticonceptie, menopauze en fertiliteit. Vanuit Santiago in Chili bezocht ik local companies, artsen en congressen in onder meer Argentinië, Mexico en Brazilië. Mijn leven bestond voor tachtig procent uit reizen.”
Toeval wil dat zij op dag één een leuke Spaanstalige man tegen het lijf loopt die voor dezelfde organisatie werkt. Ze blijven samen vier jaar in Chili en hij wordt de vader van hun drie dochters. “In die periode is de basis gelegd voor wat ik nu doe. Ik heb zoveel hartverscheurende situaties gezien; vrouwen die overleden aan illegale abortussen, de moreelethische veroordeling van deze vrouwen. Het raakte me allemaal enorm. Zeker als jonge moeder. Tijdens de zwangerschap van de tweede zijn we naar Nederland gekomen. Omdat mijn inmiddels ex-man een baan kreeg aangeboden en ik de directe patiëntenzorg miste. Ik wilde vooral vrouwen helpen.”
Een bijzonder samenspel
Het leven helpt weer een handje door haar in 2008 een zetje in de juiste richting te geven. “Story of my life! In Nederland werd ik spontaan gevraagd medisch directeur te worden van een abortuskliniek met locaties in Eindhoven, Arnhem en Zwolle. Ik heb me laten bijscholen en ben de uitdaging wederom aangegaan. Zo’n samenspel kun je toch niet verzinnen.”
Helaas, net zoals Organon het stel bij elkaar brengt, haalt de multinational het vervolgens ook weer uit elkaar. Op het juiste moment, concludeert Sandra, die voelt dat haar weg volgens plan gelopen is. “Hij kreeg een baan bij een farmaceutisch bedrijf in Salzburg. Door de afstand groeiden we langzaam uit elkaar en dat werd heel duidelijk na de geboorte van onze derde dochter. De tijd was gewoon rijp voor mij om als alleenstaand moeder verder te gaan. Met in totaal acht au pairs uit Colombia, want zo hielden we binding met de Zuid-Amerikaanse roots. We hebben nog steeds heel goed contact met onze Chileense familie.”
Met hart en ziel
Sandra werkt ruim tien jaar als abortusarts terwijl haar prachtdochters opgroeien tot zelfstandige meiden. Ze doet haar werk met hart en ziel en haar droom, om ooit een écht vrouwencentrum op te zetten, krijgt meer en meer vorm. Voor een buitenstaander lijkt het mijlenver uit elkaar te liggen, maar volgens haar is zowel een abortus als een geboorte een huge life event. “Als gynaecoloog in opleiding heb ik ruim drieduizend bevallingen gedaan en later nog veel meer abortussen. Het is beide net zo bijzonder. Heel intiem. Het gaat gepaard met een lach en een traan. Ook voor deze vrouwen is veiligheid en geborgenheid essentieel. Zij willen zich gezien en gehoord voelen. Verdienen dat ook.”
Met een behoorlijke rugzak aan levenservaring, managementervaring en international business skills, komt in 2018 de kans voorbij om een eigen kliniek te beginnen. Op haar verjaardag (ook niet geheel toevallig Internationale Vrouwendag – over lotsbestemming gesproken) wordt het startsein gegeven voor stichting Vrouwen Medisch Centrum. “Na alle voorbereidingen, vergunningen, verbouwingen, et cetera, mocht ik in december 2018 de eerste cliënt helpen. Toevallig een dame met de naam Sandra”, vertelt de arts die altijd de silver lining pakt en een gezonde dosis humor heeft.
De verbinding tussen vrouwen is onbreekbaar
Het eerste jaar vinden in de kliniek dertienhonderd abortussen plaats, vorig jaar is dat aantal verdubbeld naar zesentwintighonderd. In het centrum werken in totaal 22 vrouwelijke medewerkers en een accountant achter de schermen. “Over het algemeen kunnen vrouwen beter en sneller schakelen, uitzonderingen daargelaten. Vrouwen zijn goed in het versterken van elkaar; het dragen, het delen, vanuit empathie en integriteit. De verbinding tussen vrouwen is onbreekbaar. De rode roos in mijn logo – ontworpen door mijn oudste dochter – verwijst ook naar de liefde voor de vrouw.”
“Wist je dat mijn naam, Alexandra, grofweg vertaald kan worden als ‘beschermer van de vrouw’. Dat is me op mijn lijf geschreven”, vertelt ze enthousiast verder. “Samen met mijn dreamteam maak ik me sterk voor dit liefdeswerk. We vormen echt een eenheid, kunnen samen lezen en schrijven.”
Samen dromen kunnen ze ook. Het hele team staat volledig achter Sandra’s beslissing om de deur niet alleen open te zetten voor vrouwen die kiezen voor abortus. Vrouwen kunnen eveneens binnenlopen voor voorlichting over en verstrekking van anticonceptie en andere vrouwenzaken. Het centrum biedt tevens onderdak aan een seksuoloog en menopauze consulent. Om het plaatje compleet te maken, verhuurt de stichting het in december 2022 aangekochte, naastgelegen pand. Op dinsdag aan een sterilisatiekliniek voor mannen (Andros Clinics) en op donderdag aan Verloskundigenpraktijk ’s-Hertogenbosch. “We werken allround, mede dankzij deze mooie onderlinge samenwerking. Bij een ongewenste zwangerschap is het ontzettend belangrijk dat je de keuze voor een eventuele abortus in alle vrijheid kunt maken. Dat gevoel van eigen regie is cruciaal. We ondersteunen bij de besluitvorming, de ingreep, de nazorg en toekomstige preventie.”
Nog een lange weg te gaan
Nu ze midden vijftig is en kan terugblikken op een aantal bewogen decennia, kan Sandra alleen maar stellen dat alles zo heeft moeten zijn. Ze is precies daar waar ze hoort. “Die gedachte geeft rust. Natuurlijk, ik heb nog drieduizend plannen: voor studies, uitbreiding, adviesraden en kennisoverdracht, maar dat komt. We hebben nog een lange weg te gaan. Ik wil nog meer beweging brengen in het doorbreken van het taboe en vooral in het verbeteren van de begeleiding en voorlichting. Niemand laat zomaar een abortus doen.”
