Dr. Noëlle Kamminga, kun je met recht een duizendpoot noemen. “Om het compleet te maken; in een ver verleden ben ik ook Nederlands kampioen judo geweest”, lacht de dame die van uitdagingen houdt, veel levensenergie heeft alsmede een breed interesseveld. Haar expertise ligt vooral bij de interactie tussen lichaam en geest. Ze is de grondlegger van PPEP4ALL, een evidence based zelfmanagementprogramma voor chronisch zieken en hun omgeving. Daarnaast is ze auteur van het boek Breinfitness, gericht op het bedrijfsleven.
Alsof haar introductie nog niet indrukwekkend genoeg is, blijkt dat Noëlle in haar jongere jaren gelijktijdig de opleiding Geneeskunde (doctoraal 1992) en Psychologie (doctoraal 1990) studeert aan Rijksuniversiteit Utrecht. In 2004 promoveert ze in de Neurologie (LUMC) aan Universiteit Leiden. “Ik ben mateloos geboeid in de wisselwerking tussen lichaam en geest en de werking van onze hersenen. In de geneeskunde miste ik dingen uit de psychologie en vice versa. Terwijl ik juist de kloof tussen beide wil dichten, vooral door beide kanten te belichten.”
“Dus, door te kijken hoe je mensen mentaal sterker maakt, waardoor het fysiek beter gaat en hoe je mensen fysiek weerbaarder maakt, zodat het mentaal beter gaat”, gaat ze verder met haar uitleg. Noëlle is CEO van de PPEP4ALL-Academy, werkzaam bij Maastricht Universitair Medisch Centrum en bij Universiteit Maastricht. Vanuit alle fronten onderzoekt ze hoe duurzame inzetbaarheid, vitaliteit en persoonlijke effectiviteit en (mentale) veerkracht geboost kunnen worden. “Door optimaal gebruik te maken van de mogelijkheden die er zijn wanneer je de verbinding legt tussen body en mind. Door meer zelfregie en meer zelfmanagementvaardigheden te ontwikkelen, kun je daarmee zelf aan de slag. Wanneer je in staat bent om naar de signalen van je lijf te luisteren en naar je gevoelswereld, breng je meer balans in de wisselwerking tussen beide. It takes two to tango; beide aspecten zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Ook het ‘fit, fitter, fitst’ krijgen van je brein speelt hierbij natuurlijk een rol.”
Psychisch-sociale en mentale componenten
Bij een chronische ziekte moet je beslist aandacht besteden aan de psychisch-sociale en mentale componenten, vindt Noëlle die werkt op de afdelingen Psychiatrie en Medische psychologie. “Hierdoor zullen de symptomen veel minder prominent aanwezig zijn. Om dit te bewerkstelligen heb ik werkboeken en programma’s geschreven voor zowel de chronisch zieken als hun partners en mantelzorgers (BOOM 2013 en 2014). Inmiddels is dit landelijk uitgerold en kunnen mensen offline, hybride of online dit programma volgen. In 2019 heb ik – als een van de eerste – een NELL Compatible Status gekregen. NELL staat voor National E-health Living Lab en is in het leven geroepen om het kaf van het koren te scheiden binnen het gigantische aanbod aan gezondheidsapps en dergelijke. Het is dus een kwalificatiestatus”, aldus de duizendpoot die tevens tal van boekhoofdstukken en wetenschappelijke publicaties op haar naam heeft staan.
Haar kalme, rustige uitstraling is op zijn minst opmerkelijk gezien haar overvolle agenda. Naast haar dagelijkse werk geeft ze onderwijs, lezingen, workshops en leidt hulpverleners op tot gecertificeerd PPEP4ALL-Trainer. “De focus ligt altijd op de mogelijkheden en niet op de beperkingen, op acceptatie en op stimulans van de autonomie en zelfredzaamheid van zowel de patiënt als de partner.”
Toename chronisch zieken
Ter illustratie geeft ze even wat extra informatie. “Zo’n 4,5 miljoen mensen – ongeveer een kwart van de Nederlanders – hebben een of meer chronische ziekten. De meeste chronisch zieken zijn tussen de 25 en 64 jaar oud. De verwachting is dat het aantal de komende jaren fors zal toenemen. De vergrijzing, betere medische zorg, ongezonde leefstijl en het langere arbeidsleven van veel Nederlanders hebben invloed hierop.”
Het PPEP4ALL-programma kan als aanvulling op de medische behandeling handvatten geven voor de psychische en psychosociale gevolgen van de ziekte op het dagelijks leven. “Uit onderzoek blijkt dat zelfmanagementstrategieën behulpzaam zijn bij het vinden van meer balans en bij het verhogen van de kwaliteit van leven. Bij Breinfitness (BOOM 2022) ligt de focus daarentegen op het optimaal gebruik maken van ons mentaal kapitaal, waardoor we onze aandacht, concentratie en geheugencapaciteit verbeteren, maar ook mentaal veerkrachtiger en psychologisch flexibeler worden. Dit om bijvoorbeeld burnoutklachten te voorkomen en minder stress te ervaren.”
Morele ambitie
Haar intrinsieke motivatie voor deze programma’s komt voort uit het willen helpen, het van betekenis willen zijn voor de samenleving. “Wat dat betreft sluit ik aan bij de morele ambitie, waarover Rutger Bregman in zijn meest recente boek schrijft: ik maak werk van mijn idealen en verspil mijn talenten niet. Ik ben geboren met een goed stel hersenen waarmee ik direct en indirect mensen kan helpen. Dat kan en mag ik niet verkwanselen. Ik voel dit als een roeping. Natuurlijk geloof ik ook volledig in de boodschap die ik uitdraag.”
In gedachte zoekend naar een verklaring vertelt ze dat haar vader en opa beroepsmilitairen zijn geweest. “Discipline, hard werken en vaderlandsplicht”, somt ze kort op. “Ik ben opgegroeid met het motto ‘een goede soldaat geeft zijn wapen nooit uit handen’. Hij gaat voor dat waarvoor hij staat. Met volle overtuiging.” “Maar”, zo concludeert ze nog altijd in gedachte, “ik kom ook uit een vrouwenlijn met ontzettend sterke, veerkrachtige en zelfstandige vrouwen die hun eigen boontjes konden doppen en tegenslagen met opgeheven hoofd incasseerden. Zij zijn een voorbeeld voor me.”
Vanwege haar vaders beroep woont ze als kind – telkens een aantal jaren – in Damascus, Beiroet, Duitsland. Haar middelbare school doet ze in Eersel, Brabant. Tegenwoordig woont ze in Maastricht, de stad van haar lievelingsoma. Ze heeft al veertien jaar een latrelatie met een lieve man woonachtig in Den Haag. “Door de omzwervingen in mijn jeugd heb ik geleerd openminded te zijn, overal het beste van te maken en ben ik onthecht in de goede zin van het woord. Je kunt me middenin de woestijn zetten en dan ben ik nog gelukkig.”
Op de troepen vooruitlopen
Haar studies en haar vak maken haar ook oprecht gelukkig. “Ik vind deze materie superinteressant. Ik loop graag op de troepen vooruit, krijg energie wanneer ik nieuwe dingen bedenk en sla absoluut aan wanneer ik intern voel dat ik meerwaarde kan bieden.” Via haar boeken en programma’s wil ze daarom ook de knowhow waarover ze beschikt met anderen delen. “En dan niet alleen met mensen die klachten hebben. Voor mij ligt de uitdaging in het maken van een efficiënte vertaalslag naar het bedrijfsleven. Zo heb ik vanuit mijn boek Breinfitness een onlinetraining van bijna twee uur gemaakt voor werkgevers en medewerkers ter verhoging van de mentale weerbaarheid. Deze is in circa vier maanden door ruim vijfhonderd mensen gevolgd en scoort met een veertigtal beoordelingen gemiddeld een negen.”
Het boek en de onlinetraining zijn ook opgenomen in het ASRtrendrapport 2024 voor vitaliteit en duurzame inzetbaarheid, een mooi compliment. Ze wil dienstbaar zijn voor het groter geheel. Ze is een hulpverlener in hart en nieren. “Mijn voldoening haal ik uit de feedback van cliënten, patiënten, mantelzorgers en hulpverleners. Ik voel me dankbaar als zij mij vertellen dat hun kwaliteit van leven is verhoogd en zij concreet stappen kunnen zetten. Ongeacht of ik daar rechtstreeks een aandeel in heb, via mijn zelfmanagementprogramma’s of door hulpverleners die ik heb opgeleid”, zegt de betrokken professional die hoogsensitief is. Ze heeft een groot hart, een opgeruimd karakter en kan uitstekend observeren en analyseren. Dat stelt haar in staat haar werk met opperste concentratie te doen zonder dat dit leidt tot energieverlies.
In dienst van de patiënt
Als (ook nog) wetenschapper moet ze uiteraard onderzoek blijven doen als ze relevant wil blijven. Het hart van deze pionier gaat echter vooral sneller kloppen wanneer ze ontdekt dat innovaties werkelijk een verschil maken en zij deze kan implementeren in de praktijk. Ze plaatst zichzelf constant in dienst van de patiënt. “Soms moet je daarvoor heilige huisjes omver schoppen of omzeilen. Dat vereist geduld, doorzettingsvermogen en tolerantie. Vooral als anderen nog niet zover zijn dat ze jouw visie begrijpen. Mijn houvast is altijd de positieve feedback die ik uit de praktijk krijg. De doelgroep die me keer op keer laat weten dat mijn visie klopt en helpt.”
Later, als ze echt oud is en ergens onder een prachtige olijfboom kan gaan zitten, wil ze kunnen berusten in het feit dat ze zoveel mensen heeft kunnen helpen, ook door kennisdeling en -overdracht. “Dan wil ik kunnen concluderen dat mijn leven waardevol en zinvol is geweest.”
